Hình minh họa: Phân bón hóa học là một thành phần rất quan trọng trong nông nghiệp bên cạnh các yếu tố khác giúp cho cây có sự phát triển bền vững và tăng năng suất cây trồng.

Phân bón hóa học là một thành phần rất quan trọng trong nông nghiệp bên cạnh các yếu tố khác giúp cho cây có sự phát triển bền vững và tăng năng suất cây trồng.

Bài viết sau đây sẽ giúp các anh chị tìm hiểu những ưu điểm và nược điểm của phân bón hóa học.

Phân hóa học là gì?

Phân bón hóa học hay còn được gọi là phân bón vô cơ. Những loại phân bón sản xuất từ hóa chất hoặc từ các khoáng chất của thiên nhiên thì được gọi là phân bón hóa học. Những hợp chất hóa học nạy chứa các nguyên tố dinh dưỡng, được bón cho cây nhằm tăng năng suất cây trồng.

Phân bón hóa học có chứa các nguyên tố dinh dưỡng cần cho cây trồng như: N, P, K, Ca, Mg, Cu, Zn,… Phân hóa học được chia thành 3 loại cơ bản là phân đạm, phân lân và phân cali dựa trên các thành phần nguyên tố dinh dưỡng riêng biệt.

Tổng hợp các loại phân bón hóa học

1. Phân đạm

Là một trong những loại phân hóa học luôn được người nông dân tin dùng là khá phổ biến, tác dụng của phân đạm là kích thích quá trình sinh trưởng của cây giúp cho cây trồng phát triển nhanh hơn, cho nhiều hạt, củ hoặc quả hơn.

Phân bón hóa học loại này sẽ cung cấp Ni tơ hóa hợp cho cây trồng dưới dạng ion amoni NH4+ và ion Nitrat NỎ-. Mực độ dinh dưỡng của phân đạm sẽ được xác định bằng hàm lượng Ni tơ có trong phân.

Một số loại phân đạm phổ biến thường được sử dụng là: Phân đạm amoni, phân đạm nitrat và ure.

a. Phân đạm amoni

- Phân đạm amoni được tổng hợp từ các muối amoni: NH4NO3, (NH4)2SO4, NH4Cl,…

- Đối với loại phân bón hóa học này chúng ta không nên dùng phân đạm amoni vì phân có chứa nhiều amoni (axit) sẽ làm tăng độ chua của đất, điều này không tốt cho cây trồng.

b. Phân đạm Nitrat

- Phân đạm Nitrat được tổng hợp từ các muối nitrat: Ca(NỎ)2, NaNO3,…

- Đối với loại phân bón hóa học này chúng ta sẽ bón thúc cho lúa với lượng nhỏ và được sử dụng để bón cho cây trồng công nghiệp như bông, chè, cà phê, mía,…

- Phân đạm Nitrat tan rất nhanh, dễ chảy ruẩ và tan nhiều trong nước vì thế khi bón phân cho đất thì nó có tác dụng nhanh với cây trồng, nhưng cũng rất dễ bị nước mưa rửa trôi.

c. Phân đạm Ure

Ure là loại phân bón hóa học được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay. Phân Ure với công thức là (NH2)2CO và nó có hàm lượng đạm cao nhất so với các loại phân đạm khác với 46% N có trong phân bón.

- Đối với phân bón hóa học loại này chúng ta sẽ bón đều và không bón tập trung vì cây sẽ bị thừa N, và có thể trộn phân với mùn cưa, đất để bón hoặc phun lên lá.

2. Phân lân

Phân lân là một loại phân bón hóa học phổ biến không kém gì phân đạm. Phân lân cung cấp cho cây nguyên tố Photpho dưới dạng photphat. Mức độ dinh dưỡng của phân lân sẽ được xác định theo tỉ lệ % khối lượng nguyên tử Photpho có trong thành phần của nó.

ở thời kỳ sinh trưởng của cây phân lân sẽ rất cần thiết cho sự thúc đẩy các quá trình sinh háo, trao đổi chất và năng lượng của cây trồng. Phân lân có tác dụng làm cho hạt chắc, quả hoặc củ to, cành lá khỏe khoắn.

Phân lân nung chảy và Supephotphat là hai loại của phân lân.

a. Phân lân nung chảy

- Thành phần của phân lân nung chảy là Ca3(PO4)2

- Phân bón hóa học loại này cây khó hấp thụ vì nó không tan trong nước, loại này thích hợp với các loại cây ngô, đậu và đất chua.

b. Supephotphat

- Supephotphat có thành phần chính là muối tan canxihidrophotphat Ca(H2PO4)2. Bao gồm 2 loại là supephotphat đơn và supephotphat kép.

3. Phân Kali

- Thành phần chính của phân kali là nguyên tố kali và cung cấp chất dinh dưỡng cho cây dưới dạng ion K+. Mức độ dinh dưỡng cũa phân kali được xác định theo tỉ lệ % của K2O hay lượng kali có trong thành phần của nó.

- Phân bón hóa học loại này giúp cho cây có thể hấp thu nhiều đạm hơn, cần cho việc tạo ra chất bột chất xơ, chất đường và chất dầu. Ngoài ra chúng ta không thể không nói đến một tác dụng nổi bật của phân kali là giúp cây trồng tăng cường sức chống bệnh, chống rét và chịu hạn.

- Khi bón phân kali chúng ta có thể bón bổ sung them các nguyên to61vi lượng như magie và natri thì sẽ rất hữu ích cho cây trồng. Phân Kali thích hợp các loại cây như chè, mía, thuốc lá, dừa, chuối, khoai, bông,…

Chú ý: chí nên bón phân kali cho cây một lượng vừa đủ. Nếu bón thừa nó có thể gây ra những tác động xấu lên rễ, làm cây teo rễ.

4. Một số loại phân bón hóa học khác

Ngoài các loại phân bón hóa học khá phổ biến trên thì phân bón hóa học còn có các loại phân khác để phù hợp với từng loại cây trồng và các giai đoạn phát triển của cây như phân hỗn hợp, phân phức hợp, phân vi lượng,…

a. Phân hỗn hợp

Đây là loại phân bón hóa học chứa cả 3 nguyên tố N, P, K còn thường được gọi là phần NKP và được tạo ra bởi nhờ trộn cả 3 loại phân đơn trên với nhau. Mức độ tỉ lệ của các loại phân trong phân hỗn hợp phải tùy thuộc vào loại đất sử dụng và loại này trồng sản xuất.

b. Phân phức hợp

Phân phức hợp là một loại phân bón hóa học được hợp từ các chất được tổng hợp trực tiếp bằng các tương tác hóa học. Ngoài ra phân phức hợp còn được tạo ra bằng cách hóa hợp (phân hóa hợp_. Các chất dinh dưỡng của loại phân này được hóa hợp theo các phản ứng hóa học.

c. Phân vi lượng

Đây là một loại phân bón hóa học có chứa một lượng nhỏ các nguyên tố như: kẽm, mangan, … dưới dạng hợp chất. Với loại phân này chúng ta sẽ bón cùng với phân vô cơ hoặc hữu cơ tùy thuộc vào từng loại cây và từng loại đất.

Phân vi lượng có tác dụng giúp tăng khả năng kích thích trao đổi chất và sinh trưởng, tăng cường khả năng quang hợp,… cho cây. Nhưng cây chỉ cần một lượng nhỏ phân vi lượng vì nếu quá liều cây sẽ chết.

Phân bón hóa học trở nên rất phổ biến với người dân và là thành phần không thể thiếu trong sản xuất nông nghiệp, nhưng ngoài những công dụng thì nó vẫn còn những hạn chế vì vậy chúng ta cần kết hợp cả hai loại phân bón hóa học và phân bón hữu cơ để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Những lợi ích khi sử dụng phân bón hóa học

1. Tăng năng suất cây trồng

Tất nhien rồi mục đích của mọi loại phân bón hóa học là giúp cây trồng có được năng suất cao và đó cũng là lợi ích quan trọng nhất mà các sản phẩm phân bón hóa học có thể mang lại cho cây trồng tăng. Điều này sẽ giúp cho cây có thế được phát triển một cách ổn định và cho năng suất tối đa.

2. Làm tăng độ phì nhiêu của đất

Để làm được điều này thì bà con phải tính toán được lượng vừa phải phân bón hóa học và căn thời gian bón đúng lúc, kết hợp với các chất hữu cơ có sẵn trong đất để tăng cường sự hoạt động của các vi sinh vật có ích thì đất sẽ luôn đảm bảo dinh dưỡng giúp hoạt động sản xuất đạt hiệu quả cao.

3. Kích thích cây ra rễ, ra hoa

Ngoài hai chức năng trên phân bón hóa học còn là yếu tố quan trọng giúp tổng hợp protein cho cây có thể phát triển một cách ổn địnhnhất. Đặc biệt là có thể kích thích nở hoa và ra rễ, tăng sức đề kháng cho cây khỏe mạnh có thể chịu được hạn hán và bệnh dịch một cách tốt nhất.

Một số tác động xấu của phân bón hữu cơ đến môi trường

Khi sử dụng phân bón hóa học chúng ta cần bón cân đối, đúng cách và không được lạm dụng chúng,. Nếu không phân bón hóa hock sẽ có những tác động, ảnh hưởng xấu đến môi trường (ô nhiễm môi trường, đất đai suy kiệt) sinh vật có ích và đặc biệt là đối với con người.

1. Đất đai

Có rất nhiều loại phân bón vô cơ (đặc biệt các loại phân đơn) không cung cấp hoặc không thay thế được chất vi lượng mà cây trồng hấp thu từ đất gây suy kiệt vi lượng trong đất, khiến đất đai kém màu mỡ làm giảm nắng suất cho các vụ sau.

Bón trong thời gian dài và nhiều phân bón hóa học sẽ làm cho đất đai bạc màu, chai cứng, đất bị chua, tích tụ một số kim loại nặng trong đất và làm mất cân bằng sinh học.

2. Nước

Phân hóa học rất dễ hòa tan nhanh trong nước, dẫn tới việc dễ bị rửa trôi xuống ao hồ, song, suối, ngấm xuống nước ngầm gây ô nhiễm nguồn nước gây độc hại cho những sinh vật dưới nước và cae con người khi sử dụng nguồn nước.

3. Không khí

Việc lạm dụng phân bón hóa học, đặc biệt là các phân bón chứa đạm (K) khi chuyển hóa làm bay hơi một số khí nhu NH3 gây ô nhieemc không khí.

4. Con người

NO2- va2 NO3- có trong phân hóa học là nguyên nhân gây ung thu, chứng máu methaemoglobin,… và sẽ tác động trong đất và nước, đặc biệt là trong nông sản.

FAO VN